wiatr

1. Chwycić, złapać wiatr w żagle «wykorzystać sprzyjające okoliczności»: Pochodził z rodziny, która umiała trafnie rozpoznawać sytuację, wiatr chwytać w żagle oraz chronić materialną podstawę rodu – folwarki, lasy (...). K. Moczarski, Rozmowy.

2. Czuć, wiedzieć itp., skąd wiatr wieje «wyczuwać, orientować się, co się dzieje, jakie się zapowiadają zmiany i dostosowywać się do aktualnej sytuacji»: Nawet bym się nie zastanawiał, tylko folksdojczem został i patrzył, skąd wiatr wieje. Może bym nawet szkopem został, jakby mi pozwolili... A. Stasiuk, Kruk.

3. Inny wiatr wieje, powiał; powiał wiatr z innej strony «sytuacja zmieniła się diametralnie»: Powiał inny wiatr i właściciel dochodzi swoich praw. Znowu chce domu dla siebie, dla rodziny, dla wysokiego czynszu. A. Strączek, Wyznanie.

4. Iść, pędzić, stawać itp. z wiatrem w zawody «biec, biegać bardzo szybko»: Ich cienkie ręce z niezawodną celnością rzucały na dużą odległość ciężkie dzidy i bumerangi; na swych nogach, niemal pozbawionych łydek, potrafili stawać z wiatrem w zawody. A. Szklarski, Kangury.

5. Nie mówić na wiatr, nie rzucać słów na wiatr «mówić, obiecywać coś w sposób odpowiedzialny, być słownym, dotrzymywać słowa»: Przestrzeż ich, że odprawię wszystkich, bo lubię spokój. A ty wiesz, kucharzu, że nie mówię na wiatr. W. Żukrowski, Tablice. Wykończymy bandytów, dorwiemy ich choćby w kiblu! – powiedział (...) Putin, co niezwykle spodobało się Rosjanom. Cieszyli się, że wreszcie mają u władzy silnego człowieka, który nie będzie się patyczkował. A on rzeczywiście nie rzucał słów na wiatr. Interwencja militarna w Czeczenii była niezwykle brutalna (...). ŻW 16/01/2002.

6. Pomyślne, przychylne, szczęśliwe wiatry «warunki sprzyjające czemuś»: Ważne (...) było, że w polityce światowej zaczęły wiać pomyślne wiatry dla odprężenia (...). J. Rolicki, Gierek. Dziś udział sprzedaży bezpośredniej w polskiej sprzedaży detalicznej nie przekracza 1 procent, a wiatry chwilowo nie są pomyślne dla tej formy handlu. J. S. Mac, Amway.

7. Przepędzić, rozgonić, rozpędzić itp. kogoś na cztery wiatry «rozpędzić, wypędzić, wygnać kogoś brutalnie»: Kiedy wróciłem, zaczęły się płacze i prośby, ale byłem tak wściekły, że przepędziłem babę na cztery wiatry i wreszcie mam spokój. Z. Uniłowski, Pokój. W końcu jakiś major, sprowadzony przez siostry nie dające sobie rady z tymi chorymi, rozgonił ich na cztery wiatry. H. Auderska, Lato. Przywykłszy do swobody źle się czuł, gdy trafił do szkółki polskiej, wiercił się na ławce i marzył o burzy albo deszczu, który by na cztery wiatry całą szkołę rozpędził, bo siedzieli pod gołym niebem naprzeciwko czarnej tablicy. J. Krzysztoń, Wielbłąd.

8. Wiatrem podszyty «o lekkim, lichym ubraniu przepuszczającym zimno»: Trzeba ci kupić nowy płaszcz, ten już wiatrem podszyty (...). Roz bezp 1998.

Szczać pod wiatr zob. szczać.

Szukaj wiatru w polu zob. szukać 2.

Szybki jak wiatr zob. szybki.

Szybko jak wiatr zob. szybko.

Wystawić kogoś (rufą, tyłem) do wiatru zob. wystawić 2.